مرتضی قلی‌خان صمصاممرتضیقلی خان صمصام، آخرین ایلخانی بختیاری و یکی از آخرین سران بانفوذ ایل بختیاری بود، که در زمان زمام‌داری پهلوی اول و دوم، نقش‌های سیاسی مهمی را در منطقه نفت‌خیز بختیاری ایفا کرد. ۱ - زندگی‌نامه"مرتضی‌قلی خان" پسر بزرگ "نجفقلی خان صمصام السلطنه" و مادرش "بی‌بی صاحب جان" دختر "رضاقلی خان ایلبیگی" بود. ۲ - ورود به سیاستاو در تشکیلات «قیام سعادت» که بین بختیاری‌ها و اعراب خوزستان تحت رهبری "شیخ خزعل" بر علیه دولت شکل گرفت بود، شرکت داشت؛ اما پس از سرکوب این قیام توانست خود را از گزند مجازات نجات دهد. او پس از اشغال کشور به دست متفقین (روسیه، انگلیس و آمریکا) و عزل"رضاشاه" از سلطنت و روی کار آمدن "محمدرضاشاه" در (شهریور ۱۳۲۰ه. ش) از سوی وزارت کشور به سمت فرماندار چهارمحال و بختیاری منصوب شد. [۱]
الموتی، مصطفی، بازیگران سیاسی از مشروطیت تا سال ۵۷، لندن، ۷۶، ج۱۵، ص۳۰.
در سال‌های ۱۳۳۲ تا ۱۳۲۴ هنگام جنگ جهانی دوم "ابوالقاسم بختیاری" با همکاری آلمان‌ها در مناطق بختیاری دست به شورش علیه دولت مرکزی زد و مسئول خواباندن شورش مرتضی‌قلی خان شد. [۲]
امیر بهادر، جعفر قلی خان، خاطرات سردار اسعد، تهران، اساطیر، ۱۳۷۲، ص۵۰.
۳ - دستگیری مرتضی قلیخاندر سال ۱۳۲۵ش به دلیل سوءظن "قوام‌السلطنه" (نخست وزیر) که فکر می‌کرد که او در نقشه شورش بختیاری و قشقایی‌ها در جنوب کشور که در مقابل قرقه دموکرات "جعفر پیشه وری" تحت حمایت شوروی در آذربایجان کشیده شده بود، دست دارد دستگیر کرد. [۳]
الموتی، مصطفی، بازیگران سیاسی از مشروطیت تا سال ۵۷، لندن، ۷۶، ج۱۵، ص۶۸.
و به همراه فرزندش به تهران منتقل شد و پس از ختم غائله آذربایجان آزاد شد [۴]
بهار، ملک‌الشعرای، تاریخ مختصر احزاب، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۱، ج۲، ص۱۶۸.
و به روستای «شلمزار» در بختیاری که ملک شخصی بود، بازگشت و تا آخر عمر در آنجا ماند. فرزند او "جهانشاه‌خان صمصام" هم در زمان "محمدرضاشاه" در سال ۱۳۳۵-۱۳۳۶ استاندار خوزستان بود و نهایتا از تمام کارهای اجرایی برکنار شد و تا زمان فوت در تهران خانه نشین شد. [۵]
امیر بهادر، جعفر قلی خان، خاطرات سردار اسعد، تهران، اساطیر، ۱۳۷۲، ص۱۳۴.
۴ - وفاتوی در سال ۱۳۳۸ درگذشت. ۵ - پانویس
۶ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «مرتضی قلی‌خان بختیاری»، تاریخ بازیابی۹۵/۵/۲۰. |